Een fascinatie voor Nederlandse waterwerken

Luuk Kramer

Luuk is professioneel fotograaf en focust zich met name op architectuurfotografie. Binnen dit genre weet hij zich te onderscheiden met zijn eigen stijl én zijn dronefoto’s. Daarnaast heeft Luuk een fascinatie voor Nederlandse waterwerken. Die fotografeert hij niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld.

De waterwerken zijn een van de meest bekende producten van Nederland. Zonder deze sluizen, stuwen en gemalen zouden jij en ik geen droge voeten hebben. Dat heeft me altijd gefascineerd. De waterwerken zijn niet alleen erg functioneel, maar vaak ook prachtig om te zien en met een bijzondere ligging in het landschap. Ik had al vrij lang het idee om er een boek over te maken, maar het project stond op een laag pitje. Als ik toevallig in de buurt was van een bijzonder waterwerk maakte ik er wel een foto van, maar daar bleef het dan bij. Totdat iemand anders een boek uitgaf over dammen en dijken in Nederland. Met betrekking tot dammen en dijken had ik mijn kans gemist. Maar over waterwerken bestond nog geen boek. Toen wist ik: het is nu of nooit.

In een stroomversnelling

Voor mij voelt het bijna als vakantie wanneer ik door Nederland rijd om waterwerken te gaan fotograferen. Het zoeken naar de mooiste, gekste en meest bijzondere waterwerken vind ik geweldig om te doen. Het project ‘Waterwerken in Nederland’ vond ik dan ook veel te leuk om los te laten. Dijken en dammen waren geen optie meer, maar ik kon nog steeds een boek maken over de andere waterwerken in Nederland, zoals sluizen, stuwen en dammen. Daarom heb ik snel een uitgeverij benaderd en mijn idee voorgelegd.

Gelukkig zagen die het wel zitten. Ik heb toen een redactiecommissie met kennis over waterbeheer samengesteld en ben snel aan de slag gegaan. Onderzoek doen, boeken lezen, veel met mensen praten, locaties zoeken en daaruit een selectie maken van de 50 belangrijkste waterwerken in Nederland. Na tweeënhalf jaar was het boek klaar. Gedrukt en wel. In de voorbereiding ging veel tijd zitten, maar als ik het boek voor nu me zie, met al die foto’s die ik heb gemaakt, dan ben ik daar best wel trots op.

Traditie en innovatie

Het boek bevat niet alleen foto’s, maar ook beschrijvingen over het ontwerp, het functioneren, een stukje geschiedenis en het toekomstbeeld. Wat voor invloed heeft de stijging van de zeespiegel? Wat doen we met oude sluizen? Laten we die staan vanwege de historische waarde? Dat zijn vragen die allemaal aan bod komen in het boek.

Naast de bekende waterwerken als de Maeslantkering bij Hoek van Holland of de Stormvloedkering in Zeeland zijn er een heleboel anonieme waterwerken. Ons land telt bijvoorbeeld ongelofelijk veel kleine sluizen en gemalen. Ook die wil ik laten zien, omdat ze nuttig zijn voor het waterbeheer in Nederland. Zo is het een heel compleet boek geworden.

Bij waterwerken vind ik het belangrijk dat de foto’s zo scherp mogelijk zijn. Net zoals ik dat belangrijk vind voor de rest van mijn architectuurfoto’s. Daarom maak ik gebruik van de sweet spot van mijn lenzen. Hierdoor zijn scherpte en contrast van de lenzen op zijn best.

Unieke waterwerken

Eén van de waterwerken die er voor mij uit springt is de stuw bij Driel. De bogen van deze stuw zijn niet alleen functioneel, maar creëren ook een prachtig lijnenspel. Door een zwart-witfoto te maken en het contrast te verhogen komen de vormen extra goed naar voren.

Een ander waterwerk dat ik erg bijzonder vind is de balgstuw in de buurt van Kampen. Die is zo maf en tegelijkertijd architectonisch mooi. Het is in feite een rubberen fietsband. Door de rubberen band op te pompen wordt het hoge water bij een storm tegengehouden. De balgstuw is een knap staaltje waterbeheer en wordt ook als dusdanig gezien in de rest van de wereld.

The Dutch approach

Het is niet zo gek dat je waterwerken van Nederlandse architecten over de hele wereld tegenkomt. Momenteel werk ik aan een nieuw boek ‘Dutch Waterworks Worldwide’, als vervolg op ‘Waterwerken in Nederland’. Inmiddels ben ik afgereisd naar Suriname, Japan en Zuid-Afrika. Binnenkort ga ik weer naar Japan toe. Daar is zoveel gebeurd op het gebied van waterbeheer.

De waterwerken zijn van groot belang voor actuele problemen in de wereld, zoals overstromingen van rivieren en de stijging van de zeespiegel. Klimaatverandering speelt dan ook zeker een rol bij Dutch Waterworks Worldwide.

Neem bijvoorbeeld één van Nederlands bekendste waterbouwkundigen, Johannis de Rijke. De Japanse overheid huurde hem meerdere keren in om mee te denken over een rivier die keer op keer weer overstroomde. De rivier slibde steeds dicht als gevolg van verzanding. De Rijke kwam met het idee om een dam te bouwen over een 200 meter brede rivier. Hierdoor liep het water als het ware door een trechter. Het gevolg? De stroomsnelheid werd verdubbeld waardoor de rivier niet meer dichtslibde. Dat vind ik een mooi voorbeeld van typisch Nederlands ‘out of the box’ denken. Aan de hand van mijn foto’s deel ik zulke verhalen met anderen.