Onze fototoestellen hebben eindeloze opties voor het verbeteren en veranderen van foto’s. Zoveel zelfs dat we soms een beetje vergeten wat we er allemaal mee kunnen. Neem nou ISO- waarde. Weet jij hier alles vanaf? Een opfriscursus kan vast geen kwaad. Lees in dit blog meer over ISO-waarde.
Waar staat het überhaupt voor?
ISO is een afkorting, zo ver was je waarschijnlijk zelf ook al. ISO staat voor ‘Internationale Organisatie van Standaardisatie’. Deze organisatie legt de standaarden vast aan de hand van vereisten, specificaties, richtlijnen of kenmerken die consistent kunnen worden gebruikt, zodat materialen, producten, processen en services geschikt zijn voor hun doel. ISO heeft betrekking op allerlei onderwerpen; tot aan het kinderzitje voor in de auto aan toe. Wat dat met fotografie te maken heeft? Meer dan je denkt, want een gemiddelde fotograaf denkt niet aan kinderzitjes als je ISO roept. In de ISO-standaard met het nummer 5800:1987 is vastgelegd hoe filmgevoeligheid in een toestel moet worden gemeten. Hier komt dan ook de ISO ofwel de filmgevoeligheid vandaan zoals wij fotografen deze kennen.
Filmgevoeligheid
Maar wat is filmgevoeligheid? Door middel van het ISO-getal geven we de filmgevoeligheid aan: hoeveel licht is er nodig voor de zwakste weergave van licht op de foto? Door het ISO-getal op je camera te verdubbelen, heb je de helft minder licht van buitenaf nodig voor ongeveer hetzelfde beeld; in een ruimte die half zo licht is als buiten zou je bijvoorbeeld een ISO van 200 in plaats van 100 moeten gebruiken. Kortom: hoe hoger de ISO, hoe minder lang er licht op je sensor hoeft te vallen voor een goed beeld.
Klinkt leuk. Maar wat kan ik er mee?
In hele donkere ruimtes kun je het licht daarom vergroten door het ISO-getal te verhogen. Hierdoor heb je een mooie optie om het licht te verbeteren in donkere ruimtes. Dit is precies de reden waarom lichtgevoeligheid, samen met sluitertijd en diafragma, ook opgenomen is in de belichtingsdriehoek.
Handig! Zijn er dan ook nadelen?
ISO-waardes kun je niet oneindig verhogen om in extreem donkere ruimtes te fotograferen. Daar heb je toch echt de andere belichtingsmethoden voor nodig. Wanneer je bijvoorbeeld de ISO verhoogd naar 1000, dan zorgt dat voor veel ruis. Sterker nog: in veel gevallen wordt de ruis al zichtbaar bij een ISO van 600. De hoeveelheid ruis is sterk afhankelijk van de kwaliteit sensor in je fototoestel. De duurdere modellen hebben vaak een full frame sensor die een hogere ISO aan kan. ‘Gewone’ modellen en instapmodellen, maar ook de sensor in je smartphone, maken gebruik van een Crop, APS, Medium of een kleinere sensor. Vanwege de kosten en de grootte van de sensor wordt er namelijk vaak voor gekozen om geen full-frame sensor in een camera te stoppen. ISO werkt dan ook het allerbeste op de duurdere toestellen. Toch kun je ook met kleinere sensoren goed experimenteren met de ISO.
Waar te gebruiken?
ISO werkt het beste in combinatie met andere belichtingsmethodes zoals diafragma en sluitertijd. Zoals vaak bij fotografie geldt, is het ook bij lichtgevoeligheid een kwestie van experimenteren. Zet de ISO wat hoger of lager en schuif ook wat met diafragma en sluitertijd. Bekijk wat er gebeurt als je aan de knoppen draait en maak een aantal foto’s van dezelfde situatie met verschillende instellingen. Op deze manier leer je al snel hoe je toestel reageert en wat het beste resultaat oplevert. Je kunt ISO perfect gebruiken als je bijvoorbeeld lichtjes in de nacht wilt fotograferen. Ook kun je bewust de foto manipuleren door de ISO-waarde extreem hoog te zetten. Dit is natuurlijk geen manier om scherpe foto’s te krijgen, maar kan in sommige gevallen grappige effecten op je foto’s creëren.
Zo. Jouw kennis is weer wat opgefrist. Veel plezier en succes bij het fotograferen!